ญี่ปุ่น กำลังเผชิญกับวิกฤตรอบด้าน

 

ญี่ปุ่นกำลังเผชิญวิกฤตรอบด้าน จริงหรือไม่?

หากพูดถึงประเทศที่มีพัฒนาการทางเศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยีที่ล้ำหน้าที่สุดประเทศหนึ่งในโลก “ญี่ปุ่น” คงอยู่ในอันดับต้น ๆ เสมอ อย่างไรก็ตาม ในช่วงกลางปี 2025 นี้ ญี่ปุ่นกลับต้องเผชิญกับปัญหาในหลายมิติที่เริ่มส่งผลกระทบต่อวิถีชีวิตของประชาชน และอาจพลิกโฉมโครงสร้างของประเทศในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า

บทความนี้จะพาคุณเจาะลึก 6 วิกฤตร่วมสำคัญที่กำลังก่อตัวขึ้นในญี่ปุ่น พร้อมวิเคราะห์ว่ามีโอกาสพลิกฟื้น หรือจะเป็นการเสื่อมถอยที่ไม่อาจย้อนคืน

🍚 วิกฤตข้าว – เมื่ออาหารพื้นฐานกลายเป็นของแพงเกินเอื้อม

ข้าว ถือเป็นหัวใจของวัฒนธรรมญี่ปุ่น แต่ในปีนี้ ปัญหาภัยแล้งและภาวะอุณหภูมิสูง ทำให้ผลผลิตข้าวลดลงเป็นประวัติการณ์ ราคาข้าวจึงพุ่งขึ้นเฉลี่ย 15-20% จากปีก่อนหน้า โดยเฉพาะพันธุ์ข้าวคุณภาพสูงที่ใช้ในร้านอาหารพรีเมียม

นอกจากภัยธรรมชาติแล้ว ความนิยมของนักท่องเที่ยวที่แห่ซื้อข้าวญี่ปุ่นกลับบ้านในปริมาณมาก ก็เป็นอีกปัจจัยที่ทำให้เกิดภาวะขาดแคลนในบางพื้นที่ รัฐบาลญี่ปุ่นจึงจำเป็นต้องเปิดคลังสำรอง และ “ยอมรับการนำเข้าข้าวต่างประเทศ” มากกว่าที่เคย ซึ่งเป็นการเปลี่ยนแนวคิดแบบไม่เคยมีมาก่อนในประวัติศาสตร์สมัยใหม่

✦ ผลกระทบ:

• ร้านอาหารเล็ก ๆ เริ่มลดปริมาณข้าวในเซ็ตเมนู
  
  

• แม่บ้านหลายคนหันไปซื้อข้าวพันธุ์ราคาถูกจากเวียดนามหรือไทย
  
  

• เสียงวิพากษ์วิจารณ์ถึงระบบเกษตรกรรมที่ไม่สามารถปรับตัวกับสภาพอากาศโลกใหม่ได้
  
  

👶 วิกฤตประชากร – สังคมสูงวัยแบบไม่มีคนดูแล

ปัญหานี้ไม่ใช่เรื่องใหม่ แต่ขยายตัวชัดเจนขึ้นทุกปี ปี 2024 มีเด็กเกิดใหม่เพียง 686,000 คน น้อยที่สุดในรอบกว่า 100 ปี และคาดว่าในปี 2070 จำนวนประชากรอาจลดลงเหลือ 87 ล้านคน จากปัจจุบันที่อยู่ราว 125 ล้านคน

สัดส่วนผู้สูงอายุมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นเป็น 40% ของประชากรทั้งหมด ภายใน 20 ปีข้างหน้า ขณะที่วัยแรงงานลดลงต่อเนื่อง ทำให้เศรษฐกิจภายในประเทศอ่อนแรง ระบบบำนาญตึงตัว และรัฐบาลต้องใช้งบประมาณมหาศาลดูแลผู้สูงวัย

✦ แนวโน้ม:

• รัฐบาลส่งเสริมให้คู่แต่งงานมีลูกมากขึ้น โดยให้เงินสนับสนุนเฉลี่ย 5 แสนเยนต่อลูก 1 คน
  
  

• มีการผ่อนผันวีซ่าถาวรให้แรงงานต่างชาติที่มีครอบครัวในญี่ปุ่น
  
  

• บริษัทเทคโนโลยีเริ่มพัฒนาหุ่นยนต์ดูแลผู้สูงอายุแทนคน
  
  

📉 วิกฤตเศรษฐกิจ – เมื่อคนไม่กล้าใช้เงิน และรัฐบาลไม่กล้าลดภาษี

เศรษฐกิจญี่ปุ่นเริ่มชะลอตัวตั้งแต่ปลายปี 2024 และเข้าสู่ภาวะ ถดถอยทางเทคนิค (Technical Recession) เมื่อ GDP ไตรมาสแรกปี 2025 หดตัว -0.2% ติดต่อกัน 2 ไตรมาส รายได้เฉลี่ยต่อครัวเรือนลดลง 1.8% ขณะที่สินค้าอุปโภคบริโภคขึ้นราคาอย่างต่อเนื่อง

แม้รัฐบาลจะพยายามใช้มาตรการกระตุ้น เช่น ส่งเสริมการขึ้นค่าแรงขั้นต่ำ การจ่ายเงินสนับสนุนผู้มีรายได้น้อย และการให้สิทธิภาษีกับ SME แต่กลับไม่กล้าลดภาษีการบริโภค เพราะกลัวกระทบหนี้สาธารณะ

✦ สัญญาณเตือน:

• ยอดขายห้างสรรพสินค้าลดลง 9.4%
  
  

• การบริโภคภายในประเทศ (Domestic Consumption) ลดลงต่อเนื่อง
  
  

• นักลงทุนต่างชาติลังเลในการถือพันธบัตรญี่ปุ่นระยะยาว
  
  

📊 วิกฤตหนี้สาธารณะ – กับดักการคลังของประเทศพัฒนาแล้ว

ญี่ปุ่นมีหนี้สาธารณะสูงถึง 263% ของ GDP ซึ่งสูงที่สุดในโลก รัฐบาลต้องชำระดอกเบี้ยจำนวนมหาศาลต่อปี และยังต้องรักษาเสถียรภาพของพันธบัตรรัฐบาล (JGB) ให้มีความน่าเชื่อถือในตลาดโลก

แม้ว่า BoJ (ธนาคารกลางญี่ปุ่น) จะยังใช้อัตราดอกเบี้ยใกล้ 0% เพื่อคงสภาพคล่องในระบบ แต่การขึ้นดอกเบี้ยในสหรัฐฯ และยุโรปทำให้ต้นทุนทางการเงินของญี่ปุ่นสูงขึ้นโดยอ้อม

✦ ความเสี่ยง:

• ความเชื่อมั่นของนักลงทุนอาจสั่นคลอน หากญี่ปุ่นไม่สามารถควบคุมงบประมาณได้
  
  

• การใช้เงินเยียวยาเฉพาะหน้าโดยไม่มีแผนระยะยาว อาจนำไปสู่ “กับดักหนี้เรื้อรัง”
  
  

• อัตราภาษีในอนาคตมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น เพื่อชดเชยงบประมาณ
  
  

👷 วิกฤตแรงงาน – เมื่อคนหนุ่มสาวน้อยลง ธุรกิจก็ต้องพึ่งแรงงานต่างชาติ

แรงงานในญี่ปุ่นไม่เพียงแต่ขาดแคลนเท่านั้น แต่ยังมีความไม่สมดุลในหลายอุตสาหกรรม โดยเฉพาะภาคการผลิต การบริการ และการดูแลผู้สูงอายุ ซึ่งไม่เป็นที่นิยมในกลุ่มคนญี่ปุ่นรุ่นใหม่

จำนวนแรงงานต่างชาติเพิ่มขึ้นเป็น 2.3 ล้านคน ซึ่งถือว่าสูงเป็นประวัติการณ์ แม้ว่าญี่ปุ่นจะยังไม่ใช่ประเทศที่เปิดกว้างต่อแรงงานข้ามชาติเท่าประเทศในยุโรป แต่แรงกดดันทางเศรษฐกิจอาจผลักดันให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเชิงนโยบายในอีกไม่ช้า

🗣️ ความเคลื่อนไหวของประชาชน – เสียงสะท้อนถึงรัฐ

ในช่วงไม่กี่เดือนที่ผ่านมา กลุ่มประชาชน นักวิชาการ และผู้ประกอบการบางส่วนเริ่มออกมาวิพากษ์นโยบายรัฐบาล โดยเฉพาะในประเด็นภาษี และการใช้งบประมาณที่ไม่ตรงจุด มีการเรียกร้องให้รัฐบาล:

• ลดภาษีการบริโภค (Consumption Tax)
  
  

• ปรับลดเงินเดือนข้าราชการระดับสูง
  
  

• เปิดเวทีรับฟังประชาชนอย่างโปร่งใส
  
  

เสียงสะท้อนเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณว่าความอดทนของประชาชนเริ่มถึงขีดจำกัด และรัฐบาลจำเป็นต้องมีแนวทางใหม่ที่มากกว่าเพียงแค่มาตรการระยะสั้น

📌 สรุป: ญี่ปุ่นอยู่ใน “วิกฤตแบบค่อยเป็นค่อยไป”

หากมองเผิน ๆ ญี่ปุ่นยังคงดูมั่นคง เงียบสงบ และมีระเบียบเหมือนเดิม แต่เบื้องหลังคือปัญหาเชิงโครงสร้างที่ทวีความรุนแรงขึ้นเรื่อย ๆ ทุกภาคส่วนในสังคมกำลังเผชิญแรงกดดันที่ยากจะคลี่คลายโดยลำพัง

ญี่ปุ่นอาจไม่ได้เข้าสู่วิกฤตแบบ “ล่มสลาย” ในทันที แต่หากไม่มีการปรับเปลี่ยนอย่างจริงจัง อาจกลายเป็นประเทศที่เสื่อมถอยช้า ๆ โดยไม่มีใครสามารถหยุดยั้งได้

✍️ เขียนโดย: [Ynn’]
🗓️ อัปเดตข้อมูลล่าสุด: มิถุนายน 2025

📩 หากคุณชอบบทความนี้ กดแชร์ หรือคอมเมนต์ความคิดเห็นของคุณไว้ด้านล่าง